گستره ی بافت های تاریخی در شهرهای ایران قابل توجه است اما حفاظت و مرمت این بافت ها سابقه زیادی ندارد. کشور ما از بسیاری کشورها در این زمینه عقب مانده است و همین امر لزوم بازنگری و بررسی بیشتر این موضوع را نشان می دهد. بافت تاریخی،گستره ای متشکل از بناها، راه ها، مجموعه ها، فضاها، تأسیسات و تجهیزات شهری است. تداخل مفهوم بافت های تاریخی و فرسوده مدت هاست که مورد بحث مدیران شهری و ادارات میراث فرهنگی است. سال ها بی توجهی به ارزش های کالبدی، تاریخی و هویتی بافت ها از سوی بعضی ارگان ها، ادارات و حتی شرکت های دخیل در امر نوسازی و بهسازی و در برابر آن اقدامات ناکافیمتولیان میراث فرهنگی در تعیین محدوده های تاریخی و تدوین مقررات و قوانین جدید، بافت های تاریخی و ارزشمند را در مسیر نابودی کامل قرار داده است.حفاظت، مرمت و بهره برداری از بافت های تاریخی با توجه به شرایط فرهنگی، تاریخی و اقتصادی در مناطق مختلف، می تواند علاوه بر احیاء بافت های تاریخیو حفظ این میراث ارزشمند،به عنوان یک ظرفیت مهمدر صنعت گردشگریبه شمار آید.کاهش شاخصه ها و ویژگی های هویتی شهرها موجب شده که تقریبا تمامی شهرها در یک مسیر همسان قرار گیرند،به صورتیکه دیگر تفاوت زیادی در معیارهای شهرسازی و تاریخی و فرهنگی در آن ها مشهود نمی باشد. اگر توجه کرده باشیم تمایل و رغبت گردشگران به سمت گردشگری تاریخی افزایش یافته است.می توان با شناخت، مرمت، نگهداری، احیاء و معرفی آثار و ابنیه تاریخی گردشگرپذیر در بافت تاریخی شهر اشتغالزایی کرد واز مزایای صنعت پولساز گردشگری بهره مند شد.احیاء بافت های تاریخی تاثیرات قابل توجهی بر پیکره شهرها به جا می گذارد: آشنایی با فرهنگ و رسوم معنوی-هنری، افزایش حمایت از فرهنگ سنتی شهر، نمایش اصالت و هویت بومی، احیاءصنایع دستی و هنرهای سنتی، جشن ها،گویش ها و… ؛تقویت، حفظ و احیاءسنت های قدیمی و آداب و رسوم کهن،توسعه و رونق اقتصادی، کاهش بیکاری و ایجاد اشتغال مستقیم وغیرمستقیم، افزایش درآمد و رونق بازار شهر، افزایش سطح رفاه عمومی شهروندان، پیشگیری از مهاجرت، ایجاد انگیزه برایراه اندازی مراکز اقامتی و … از آن جمله اند.
و اما بعد …
شهرستان استهبان به واسطه بهره مندی از ظرفیت های طبیعی در مقاطعی از تاریخ با رشد و شکوفایی اقتصادی خوبی روبرو شده است.تاثیرات این روند، خود را در محدوده کالبد شهری در قالب دانه های معماری اعیان و ارزشمند نشان می دهد، به گونه ای که هم اکنون خانه های تاریخی متعددی از دوران زندیه و قاجار با انبوهی از تزئینات مفصل و واجد ارزش در محدوده بافت تاریخی به چشم می خورد. علاوه بر آن تاسیسات شهری مانند ساز و کار آبرسانی سنتی به گونه ای حساب شده و قدرتمند در بستر شهر جای گرفته و بر آن تاثیر نهاده است. ساز و کاری که با توجه به ثبات منابع آب، در حال حاضر نیز در بخش کشاورزی و باغداری استهبان مورد استفاده قرار می گیرد. از چندین سال قبل افراد و گروه های زیادی پیگیر بودند تا بتوانند بافت تاریخی استهبان را حفظ کنند. اما متاسفانه عوامل زیادی مسیر رسیدن به هدف را برای آن ها دشوار کرده بود. به هر روی پس از پیگیری های چندین ساله،نهایتا با اسناد و مدارکی روبرو شدیم که نشان می داد «بافت تاریخی استهبان» طی مصوبه ای از سوی وزارت کشور، در سال ۱۳۸۸ثبت گردیده است. با دنبال نمودن این سند و پیگیری در وزارت کشور، سازمان میراث فرهنگی کشور، وزارت راه و شهرسازی، استانداری، اداره کل میراث فرهنگی فارس و … قطعیت موضوع مسجل گشت. این مصوبه طی ابلاغیه ای در سال ۱۳۹۳ به استانداری فارس و ادارات و سازمان های ذیربط در شهرستان ها ارسال شده بود. در ادامه شهرستان هایی مثل لار و شیراز از همان سال اقداماتی را برای اجرایی نمودن آن آغاز کردند، اما عجیب این بود که چرا اثری از این ابلاغیه در استهبان دیده نشد و برخی مسئولین هم در همان سال ها از آن بی خبر بودند. در ادامه پیگیری ها و در طی جلسه ای با دکتر طالبیان، معاون میراث فرهنگی کشور این موضوع بررسی گردید و با حمایت مستقیم ایشان اجرایی شدن این مصوبه روند تازه ای یافت.
نامه نگاری ها با نهادهای ذیربط انجام شد و طی جلساتی با مسئولین متولی امورشهری وگفت وگو پیرامون مصوبه بافت تاریخی استهبان ،مقدمات اجرایی شدن مصوبه مذکور سرعت گرفت. به این منظور باموافقت کتبی مسولان، مسیرهای قانونی تاحدی گشوده شده تاحفاظت،مرمت واحیاء بافت تاریخی استهبان جانی تازه بگیرد.
بر اساس ابلاغیه وزارت کشور و نقشه های پیوست، ۱۸۶ شهر در کشور دارای بافت تاریخی مصوب شدند و در استهبان ۱۴۳ هکتار از محدوده شهر به عنوان بافت تاریخی شناخته شد. امید است تا با حمایت های مسئولین در شهرستان و در راستای رسیدن به شهری پایدار، گسترش خدمات شهری در بافت تاریخی، افزایش اشتغال و درآمد، بهبود رفاه اجتماعی و … مسیر توسعه را به درستی و با سرعت طی کنیم.
در پایان لازم است تا از تمام افراد حقیقی و حقوقی که طی چند سال گذشته برای نهایی شدن این مصوبه تلاش کرده اند، قدردانی کنم. بی تردید بدون حمایت های مداوم دکتر طالبیان معاون سازمان میراث فرهنگی کشور، این مهم به نتیجه نمی رسید، سپاسگزارِراهنمایی ها و لطف ایشان هستیم. همراهی و همکاری فرماندار محترم، مهندس تاج پیکر شهردار گرامی و اعضای بزرگوار شورای شهر استهبان،مسیر دستیابی به هدف را هموار کرده و سرعت بخشید. جا دارد از زحمات ایشان نیز یاد شود. هم چنین سپاس ویژه خود را به مهندس حسین بحرالعلوم تقدیم می کنم که طی دو سالِ پرکار و با نگرش تخصصی، بدون چشمداشت و به دور از حاشیه این موضوع را دنبال نمودند.

تو را ای گرانمایه، دیرین سته بان* تو را ای گرامی گهر دوست دارم

** بازرس شورای هماهنگی سازمان های غیر دولتی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور
*با اندکی دخل و تصرف در شعر زیبای مهدی اخوان ثالث