سعدى بنیانگذار شعر صلح، اعتدال و عشق در جهان هستى

صفدر دوام

ثبت نام شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی در نخستین روز اردیبهشت ماه جلالی در حافظه تقویم ملّی دو دهه است که جستجوگران در آثار ارجمند این معلم همیشه ادب پارسی بیشتر تأمل و تفکر کنند. سعدی سخنگوی همه ادوار بشر است که هر نکته در آثار این شاعر مسیر روشن زندگانی، عشق ورزی، صلح، تعادل و… به انسان رهنمون میشود. نظم، نثر و شعر سعدی شیرازی او را وارث و به تعبیر دیگر پیامبر شعر فارسی کرده که به حق در اوج سهل و ممتنع مخاطب را از سرچشمه ذوق خویش سیراب میکند.
دو شاخصه مهم در آثار این شاعر صلح و اعتدال است که هر آینه میتوان به شگرفی و کاربرد این مهم در زندگی روزمره پی برد.
رنج مهربانی، مدارا و دوری از ستیز از جمله نکات تأمل برانگیز در آثار این شاعر است که البته در آثار دیگر شاعران نیز میتوان مشاهده نمود؛ اما در آثار سعدی شیرازی نمود دیگر یافته و راه را با تأکید لطیف و عاشقانه نشان مخاطب میدهد. جهان نگری این شاعر گردگشر و جهاندیده به وضوح در آثار نظم و نثر و غزلیاتش میتوان دید و از هر نکته آن درس تعامل، جهان بینی، صلح و مدارا آموخت.
همین نگاه بشر و جهان بینی گسترده است که شعر معروف او در ستایش بشردوستی و مشترک بودن درد و رنج بنی آدم هنوز بر زبان بشر عهد رنسانس جاری و بر بناهای بین المللی نیز درج گردیده است! سعدی در حقیقت عاشقی است که هستی را ستایش کرده و بر همه عالم دلباخته است. آرمان شعر سعدی توجه به حقوق انسانی، نوعدوستی، عدالت و در این راستا اندرزهای بنیادینی با شالوده محکم زبان اصیل پارسی به یادگار گذاشته است؛ یادگاری که در همه اعصار مسیر روشن زندگی بشر خواهد بود. روش اعتدال این پیامبر شعر فارسی چنان قابل ستایش است که به تعبیر دکتر سیروس شمیسا استاد ارجمند ادبیات فارسی «سعدی متجدّدی است که با حفظ اعتدال در آثار خود بیشتر در زمینه معنی و گاهی البته فرم دست به نوآوری هایی زده است»! همین شاعر که در روش نوشتاری به اعتدال ایمان داشته در اندرزها نیز بر دوستی، عشق ورزی تأکید میکند. نزدیک به دو دهه از نامگذاری ملی روز سعدی در نخستین روز اردیبهشت ماه جلالی میگذرد و این انتخاب روز و ماه و فصل سال به نام این شاعر سخن سرای مشرق زمین چه مبتکرانه و دقیق بوده که این سه شاخص نیز با هوای معتدل بهاری و بامدادی که تفاوتی بین لیل و نهار نیست، همراه است.
سعدی را باید بنیانگذار شعر صلح و محبت و عشق در جهان نامید. شاعری که میگوید:
بخت پیروز که با ما به خصومت می بود
بامداد از درِ من صلح کنان باز آمد
این بامداد در شعر شیخ شیراز را باید سرآغاز پیوند مهر و نقطه عطف مهربانی بشر نامید که به تعبیر همین شاعر «شمشیر نگسلاند پیوند مهربانان»!